Autor: Iwona Sulowska (Centrum Doskonalenia Masażu)

Dolegliwości bólowe związane z długotrwałym przyjmowaniem pozycji siedzącej mogą zostać wywołane zaburzeniami w obrębie różnych struktur: począwszy od zmian w napięciu mięśniowo-powięziowym, uszkodzeń krążków międzykręgowych, więzadeł, drażnienia struktur nerwowych aż po dysfunkcje stawowe. Dodatkowo własne ambicje bądź presja środowiska mogą przyczyniać się do wzmożonego stresu, który zwiększa napięcie i tak już przeciążonych mięśni. W konsekwencji prowadzi to także do obciążeń psychicznych, chronicznego zmęczenia oraz pogorszenia relacji ze współpracownikami.
Jedną z zalecanych form leczenia oraz profilaktyki dolegliwości występujących u pracowników jest masaż biurowy (Work-site). Wykonywany jest on w pozycji siedzącej na specjalnie do tego zaprojektowanym krześle. Masaż aplikowany jest na grzbiet, kark, stawy barkowe i kończyny górne. Odbywa się on przez ubranie, bez potrzeby rozbierania się i stosowania środków poślizgowych. Czas zabiegu wynosi od 10 do 30 minut.
Twórcą masażu biurowego jest David Palmer, amerykański terapeuta. Swoją karierę rozpoczął w 1980 roku, wykonując tradycyjny masaż japoński Amma. Słowo „amma” z języka chińskiego można przetłumaczyć jako „uspokajanie przez dotyk”. Medycyna chińska wykorzystuje tę metodę już ponad 3000 lat. W Stanach Zjednoczonych masaż rozpowszechnił się w połowie XX wieku. W latach 80-tych Takashi Nakamura nauczył Davida Palmera techniki Amma na stole, trwającej około 60 minut. Na początku i na końcu tego zabiegu były wykonywane techniki w pozycji siedzącej. Pomysł na masaż biurowy powstał w 1982 roku, gdy Palmer został dyrektorem instytutu Amma, zastępując swojego nauczyciela. Na bazie metody na stole David Palmer opracował protokół skondensowany do 20 minut, który wykonywany był na specjalnym krześle, a klienci mogli pozostać w swoich ubraniach. Masaż ten łączył techniki pochodzące z różnych rodzajów masaży: klasycznego, relaksacyjnego,
z akupresury, mobilizacji, czy terapii punktów spustowych W takiej formie dotarł on do Europy. W krótkim czasie zdobył dużą popularność w wielu krajach.
Wskazania do stosowania tego masażu są podobne jak w przypadku masażu klasycznego. W szczególności dotyczą one dolegliwości, które najczęściej występują u osób długotrwale przebywających w pozycji siedzącej:
- bóle pleców;
- stany po dyskopatii odcinka lędźwiowego i szyjnego;
- zespoły posturalne;
- ograniczenia zakresu ruchomości;
- migreny;
- zespół stożka rotatorów;
- bark zamrożony;
- łokieć tenisisty;
- łokieć golfisty;
- zespół cieśni nadgarstka;
- stany pourazowe;
- przewlekłe zapalenie ścięgien, pochewek mięśniowych;
- mrowienie i drętwienie do przedramienia nadgarstków i palców;
- zmęczenie, stres.
Przeciwwskazania do masażu biurowego również pokrywają się z tymi, które dotyczą masażu klasycznego. Są to między innymi:
- gorączka, czynne infekcje;
- czynne nowotwory;
- ostre stany zapalne;
- świeże urazy (uszkodzenia więzadeł, pochewek stłuczenia, zerwania i naderwania mięśni, złamania);
- ropne zapalenia skóry;
- krwotoki lub ryzyko ich wystąpienia;
- łamliwość kości;
- niewyrównane wady serca;
- dolegliwości z ubytkami neurologicznymi;
- po zabiegu laminectomii;
- ciąża (przeciwwskazanie względne).
Techniki stosowane w masażu biurowym przyczyniają się do normalizacji tonusu mięśniowego i zwiększeniu ukrwienia. Dzięki poprawie funkcji odżywczej możliwe jest wydłużenie czasu pracy mięśni. Pracownik biurowy uwolniony od dolegliwości bólowych jest w stanie pracować wydajniej i efektywniej. Masaż ma również działanie profilaktyczne. Poprzez rozluźnienie tkanek miękkich i poprawę ich elastyczności zwiększa się zakres ruchomości w danym stawie oraz likwidowany jest dysbalans mięśniowy. To z kolei zmniejsza ryzyko urazów. Poprawiając samopoczucie pracownika masaż wpływa pozytywnie na ogólną atmosferę w pracy, odpręża, zwiększa chęć do działania. Jest również doskonałą formą edukacyjną, gdzie podczas zabiegu można zwrócić uwagę na inne aspekty dotyczące zdrowia pracowników.
W literaturze przedmiotu dostępne są badania potwierdzające skuteczność masażu biurowego.
Keller i wsp. oceniali skuteczność masażu Work-site u osób pracujących na oddziale kardiologicznym. W badaniu wzięło udział 60 osób podzielonych na 3 grupy. Pierwsza składała się z 25 osób i efektywność masażu była oceniana po 5 tygodniach jego stosowania. Druga również zawierała 25 osób, jednak ponownego badania dokonano po 10 tygodniach terapii. Trzecia natomiast stanowiła grupą kontrolną, w której uczestnicy nie byli poddani zabiegom. W badaniach tych oceniano stopień nasilenia bólu oraz uczucia napięcia mięśni przy użyciu 10-stopniowej skali wizualno-analogowej (VAS). Przed rozpoczęciem terapii średnia bólu w skali VAS wynosiła 1,6 i zmniejszyła się o 1,2 stopnia. Natomiast średnia napięcia i dyskomfortu wynosiła 2,1 po serii masaży zmniejszyła się o 1,5 stopnia.
Day i wsp. przeprowadzili badania na pracownikach urzędowych. W celu zweryfikowania skuteczności masażu biurowego zastosowano 20-stopniową skalę Bartona, zawierającej m.in. pytania o zniechęcenie, znużenie i frustrację. Dokonano również pomiaru ciśnienia krwi. Po 4 tygodniach ciśnienie skurczowe zmniejszyło się o 16,2 mmHg, natomiast rozkurczowe o 14,06 mmHg. Świadczy to o aktywacji układu przywspółczulnego, który odpręża i uspokaja organizm. Stres, drażliwość, frustracja czy pobudzenie ruchowe świadczą o nadmiernie aktywnym układzie współczulnym. Uzyskane wyniki wskazują, iż wykonanie masażu znacznie zmniejsza dodatkowe uciążliwości towarzyszące pracy.
Kompleksowe badania na temat wpływu masażu biurowego przeprowadzili Field
i wsp. Wzięło w nich udział 50 osób. 26 pracowników poddanych zostało pięciotygodniowej terapii, w której dwa razy w tygodniu wykonywany był 15-minutowy masaż biurowy.
W grupie kontrolnej składającej się z 24 osób wykonywane były techniki relaksacyjne. Wszyscy pracownicy badani byli za pomocą EEG przed rozpoczęciem terapii oraz po jej zakończeniu. Zaobserwowano, iż po serii masaży nastąpiło zwiększenie pomiaru wartości delta, co sugerowało na zwiększoną relaksację. Dla weryfikacji stwierdzenia, iż masaż zwiększa efektywność pracy, uczestnicy badania zostali poproszeni o rozwiązanie krótkich matematycznych obliczeń przed oraz po zabiegu. W grupie, w której stosowany był masaż biurowy, zaobserwowano poprawę w zakresie bezbłędności i szybkości udzielania odpowiedzi.
Największym czynnikiem ryzyka wystąpienia bólu wśród pracowników biurowych jest przyjmowanie nieprawidłowej pozycji siedzącej przez długi czas, co wpływa negatywnie na krążki międzykręgowe, stawy międzykręgowe, więzadła oraz mięśnie. Bardzo ważną rolę odgrywa profilaktyka, a jedną z jej form może być masaż Work-site.

Opracowano na podstawie:
Day AL, Gillan L, Francis L, Kelloway EK, Natarajan M. Massage therapy in the workplace: Reducing employee strain and blood pressure. Giornale Italiano di Medicina del Lavoro ed Ergonomia 2009; 31 (3 suppl B): 25-30,
Field T, Ironson G, Scafidi F, Nawrocki T, Goncalves A, Burman I, Pickens J, Fox N, Schanberg S, Kuhn C. Massage therapy reduces anxiety and enhances EEG pattern of
alertness and math computations. International Journal of Neuroscience 1996; 86 (3-4): 197-205.
Hodge M, Robinson C, Boehmer J, Klein S. Employee outcomes following work-site
acupressure and massage. Massage Therapy Journal 2000; 39 (3): 48-64.
Holland P, Anderson SK. Chair Massage. Mosby Elsevier, Tucson 2011.
Keller SR, Engen DJ, Bauer BA, Holmes DR Jr, Rihal CS, Lennon RJ, Loehrer LL, Wahner-Roedler DL. Feasibility and effectiveness of massage therapy for symptom relief in
cardiac catheter laboratory staff: A pilot study. Complementary Therapies in Clinical Practice 2012; 18 (1): 4-9.
Ralph RS. Therapeutic chair massage. Lippincott Williams & Wilkins, Baltimore 2006.
Rowe PC, Fontaine KR, Violand RL. Neuromuscular strain as a contributor to cognitive and other symptoms in chronic fatigue syndrome: hypothesis and conceptual model. Front Physiology 2013; 4: 115.

Źródło: Iwona Sulowska (Centrum Doskonalenia Masażu)