Niedoceniana PIR (relaksacja poizometryczna)
Łukasz Olszewski

Właściwie tytuł powinien brzmieć: „Niedoceniane TEM”, gdyż właśnie o technikach energii mięśniowej (TEM) traktuje ten artykuł, jednak jest to zagadnienie znane mniejszej grupie osób niż bardziej rozpowszechniona relaksacja poizometryczna. PIR jest jedynie jednym z elementów TEM. Właśnie tak, tylko elementem i to do tego często bagatelizowanym i zagubionym gdzieś w odmętach innych, wydawało by się bardziej interesujących i wszechstronnych technik. Błąd! Umiejętne wykorzystywanie technik energii mięśniowej doskonale uzupełnia inne metody pracy z tkankami miękkimi, wręcz wypełniając pewne braki w postępowaniu terapeutycznym. Aby móc dostrzec potencjalne korzyści TEM, musicie najpierw wiedzieć, że wykorzystują one całe spektrum skurczów, od izometrycznego, przez izotoniczne, a skończywszy na izolitycznych. Dodatkowo stosowane są rozmaite parametry (czas skurczu, kierunek ruchu, czas wykonywania ćwiczenia, siła skurczu itd.), które modulują podstawowe formy ćwiczeń, poszerzając ich zakres możliwości.
Jeśli nie zachęca Was do ich stosowania i nie przekonuje o ich skuteczności już samo to, że techniki te wywodzą się z osteopatii oraz że w zbliżonej formie z powodzeniem funkcjonują w PNF-ie, to może poniższe argumenty skłonią Was do sięgnięcia po to nietypowe „narzędzie terapeutyczne”. Dlaczego zatem warto odświeżyć informacje o efektach relaksacji poizometrycznej i inhibicji recyprokalnej (lub zdobyć takie informacje)?
1. Przede wszystkim techniki energii mięśniowej, a zwłaszcza wykorzystanie inhibicji recyprokalnej (hamowania zwrotnego), daje możliwość pracy w stanach ostrych. Wyobraźcie sobie uraz lub ostry ból mięśnia – masaż takiego obszaru jest niewskazany, natomiast TEM umożliwiają rozluźnienie takiej okolicy i złagodzenie bólu. Odtąd (odkąd zaczniecie wykorzystywać TEM) wiele stanów ostrych przestanie wykluczać terapię. Brzmi zachęcająco?
2. Kolejna duża zaleta TEM to możliwość zwiększania siły i napięcia mięśni. Większość metod manualnej pracy z ciałem koncentruje się na wydłużaniu i rozluźnianiu tkanek, a faktem jest, że tam gdzie istnieją nadmierne napięcie i skrócenie, tam też często pojawiają się nadmierne osłabienie i wydłużenie mięśni antagonistycznych. Dzieje się tak dlatego, że napięte, nadpobudliwe mięśnie hamują czynność swoich antagonistów. Tu wkraczają techniki energii mięśniowej, dając możliwość zastosowania bardziej kompleksowej terapii, czyli z jednej strony rozluźniając napięcie i eliminując negatywny efekt hamowania innych mięśni, a z drugiej dodatkowo wzmacniając i przywracając właściwy tonus osłabionym grupom mięśniowym. Ale dlaczego jest to takie ważne, aby umieć wzmacniać słabe mięśnie? Ponieważ z punktu widzenia sprawności funkcjonalnej lepiej mieć silne i skrócone mięśnie niż słabe, ale o prawidłowej długości.
3. Ponadto oczywiście mamy możliwość pracy z wieloma innymi przypadkami, jak przewlekłe skrócenia oraz zwłóknienia tkanek, mięśniowo-powięziowe punkty spustowe czy dysfunkcje stawowe.
Mimo że metoda ta posiada tak liczne zalety, nie pozbawiona jest też niestety wad. Podstawową niedogodnością jest fakt, że niemożliwe jest stosowanie technik energii mięśniowej u osób, z którymi nie ma kontaktu (np. będących w śpiączce lub nierozumiejących wydawanych poleceń). Czasami problematyczne może być też to, że osiągane rezultaty i efektywność wykonywanych technik zależą od prawidłowego przeprowadzenia ćwiczenia, co wymaga sprawnego operowania odpowiednimi parametrami (czas napięcia, kierunek ruchu, siła oporu itd.). Na szczęście można się tego stosunkowo łatwo nauczyć. Co więcej, warto się tego nauczyć, bowiem dołączając takie „narzędzie terapeutyczne” do naszego zestawu metod znacznie poszerzamy zakres naszych możliwości usprawniania funkcji. Łagodność tych technik daje możliwość pracy np. z osobami starszymi i przewlekle chorymi. Tylko do Was należy decyzja – docenić techniki energii mięśniowej, w tym PIR, czy też nie.

Literatura
1. Chaitow L., Techniki energii mięśniowej, Wrocław 2011.
2. Rakowski A., Kręgosłup w stresie. Jak usunąć ból i jego przyczyny, Gdańsk 1994.
3. Stępnik J., Klukowski K., Porównanie efektów terapii za pomocą technik energizacji mięśni ze stretchingiem u kobiet z bólami szyi – doniesienie wstępne, Postępy Rehabilitacji 2012; 2: 43-49.
4. Szkudlarek T., Skuteczność poizometrycznej relaksacji mięśni u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów biodrowych, Łódź 2011.

Źródło: Autor: Łukasz Olszewski